САД размислуваат за посебен статус за Гренланд поради обидите на Трамп за анексија

10.05.2025
vesnik-fb-blue
vesnik-twitter-blue
САД размислуваат за посебен статус за Гренланд поради обидите на Трамп за анексија

Американски официјални лица разговараат за план да го привлечат Гренланд во сферата на влијание на Америка преку договор сличен на оние што САД ги користат за одржување блиски врски со неколку пацифички островски нации, според двајца официјални американски претставници и друга личност запознаена со дискусиите.

Според планот што се разгледува, администрацијата на Трамп би им предложила на лидерите на Гренланд, островот да склучи таканаречен договор за слободно здружување, или „Cofa“, со САД.

Иако точните детали на договорите „Cofa“ – кои досега биле склучени само со малите островски нации Микронезија, Маршалските Острови и Палау – варираат во зависност од потписникот, американската влада обично обезбедува многу основни услуги, од испорака на пошта до управување со вонредни состојби и воена заштита. За возврат, американската војска слободно дејствува во земјите со „Cofa“ и трговијата со САД е главно ослободена од царина.

Доналд Трамп, кој за време на неговиот прв мандат ја изнесе идејата за купување на Гренланд, од јануари, кога стапи на функција, уште посилно инсистира на тоа, не исклучувајќи ја можноста за преземање на островот со сила. Данска, која го управува островот, остро ја отфрли оваа идеја.

Договор „Cofa“ не би ги исполнил амбициите на Трамп да го направи островот со 57.000 жители дел од САД. Тоа не е единствениот план за Гренланд што се разгледува, изјавија изворите, и би се соочил со многу практични пречки.

Некои официјални лица од Советот за национална безбедност и Советот за национална енергетска доминација, кој го основа Трамп, се вклучени во разговорите, изјавија двајца од изворите. Националниот економски совет исто така е вклучен, додаде еден од тие извори.

Договорите „Cofa“ досега биле склучувани со независни земји, па Гренланд веројатно би требало да се одвои од Данска за ваков план да се реализира. Иако анкетите покажуваат дека жителите на Гренланд се заинтересирани за независност, истражувањата, исто така, покажуваат дека повеќето не сакаат да бидат дел од САД. Договор „Cofa“ – кој значително ја предава автономијата на Вашингтон – може да биде дочекан со сличен скептицизам.

Еден од оние што учествуваат во дискусиите е Маркус Томи, в.д. виш директор за одделот за западната хемисфера во Советот за национална безбедност, според двајца од изворите. Дејвид Копли, клучниот функционер за рударство во Советот за енергетска доминација, исто така е вклучен во разговорите, изјави еден од изворите.

Белата куќа не одговори на барањето за коментар, ниту данската амбасада, ниту претставништвото на Гренланд во Вашингтон.

Министерството за внатрешни работи, кое игра клучна улога во администрирањето на договорите „Cofa“ преку својата канцеларија за островски прашања, исто така не одговори.

Постојните договори „Cofa“ на Вашингтон со Палау, Маршалските Острови и Микронезија се сметаат за важни во американскиот политички спектар за спротивставување на растечкото влијание на Кина во азиско-пацифичкиот регион.

Сепак, ваквите договори во минатото наидувале на пречки.

Републиканските пратеници понекогаш се спротивставувале на елементите од буџетот наменет за финансирање на договорите „Cofa“, предизвикувајќи големи фрустрации во земјите што зависат од тие средства.

Потпишувањето на „Cofa“ не гарантира дека една нација ќе биде имуна на операции за влијание од ривалите на САД.

Данските лидери не биле контактирани за оваа идеја и немале суштински разговори со Белата куќа за идниот статус на Гренланд, изјави еден висок европски функционер. Данските официјални лица јавно ја отфрлија идејата САД да го купат Гренланд и инсистираат дека жителите на Гренланд мора сами да ја одредат својата иднина.

Официјални лица од администрацијата тврдат дека островот е клучен за САД поради неговите наслаги на минерали важни за високотехнолошки и воени апликации, кои остануваат неискористени поради недостиг на работна сила, слаба инфраструктура и други предизвици.

Еден функционер од администрацијата изјави за Ројтерс дека САД му помагаат на Гренланд да ја диверзифицира својата економија и да постигне поголема економска независност од Данска. Корпорацијата за развојно финансирање и Експортно-импортната банка би можеле да играат улога во тој процес, изјави функционерот.

Функционерот рече дека „Cofa“ би можел да биде „елегантен начин да се решат некои од загриженоста што ја имаме во врска со безбедноста на Гренланд“, но не коментираше дополнително за можноста за таков договор. 

© vesnik.com, правата за текстот се на редакцијата