Ова е заклучокот на сеопфатен извештај во кој учествувале 160 научници од целиот свет, објавува CNN.
Климатските промени би можеле да ги исфрлат клучните системи на Земјата - од дождовната шума на Амазон до поларните ледени покривки - од рамнотежа до точка на колапс, што би предизвикало катастрофални бранови низ планетата, предупредуваат експертите.
„Брзо се приближуваме кон повеќекратни точки на пресврт на системите на Земјата што би можеле да го трансформираат нашиот свет, со катастрофални последици за луѓето и природата“, рече Тим Лентон, професор на Институтот за глобални системи на Универзитетот во Ексетер и еден од авторите на извештајот.
Први погодени коралните гребени
Според извештајот, коралните гребени во топлите мориња се првите што се погодени. Од 2023 година, светските гребени претрпуваат најлошото масовно белење досега забележано поради рекордно високите температури на океанот - повеќе од 80% од коралните гребени се погодени. Некогаш шарениот и жив подводен свет се трансформира во избелен, пуст пејзаж доминиран од алги.
„Сега ги турнавме коралните гребени над нивниот капацитет да се справат“, рече Мајк Барет, главен научен директор во Светскиот фонд за диви животни во Велика Британија и коавтор на извештајот.
Авторите предупредуваат дека ако глобалното затоплување не се запре, „големите гребени какви што ги знаеме ќе исчезнат“. Последиците би биле далекусежни: коралните гребени се клучни живеалишта за морските видови, се важни за безбедноста на храната, придонесуваат трилиони долари во глобалната економија и ги штитат крајбрежјата од бури.
Океанските струи се закануваат со колапс
Планетата е на работ на неколку нови климатски пресвртни точки, според извештајот, бидејќи речиси сигурно ќе ја надмине глобално договорената цел за ограничување на затоплувањето на 1,5 степени Целзиусови над прединдустриските нивоа.
Една од најалармантните закани е потенцијалниот колапс на Атлантската меридијална циркулација на превртување (AMOC), клучна мрежа на океански струи. Таквиот настан би имал катастрофални глобални последици: би ги потопил деловите од светот во длабоки замрзнувања, би ги претворил другите во жаришта, би ја нарушил сезоната на монсуни и би го покачил нивото на морето, велат научниците.
„Сега постои ризик колапсот да се случи во текот на животниот век на луѓето што живеат на планетата денес“, предупредува Барет.
Светот не е подготвен
Светот, вели Манјана Милкорејт, истражувач на Универзитетот во Осло и автор на извештајот, не е подготвен за последиците од преминувањето на овие пресвртни точки.
„Сегашните политики и меѓународните договори се дизајнирани за постепена промена, а не за такви ненадејни, неповратни и меѓусебно поврзани промени“, вели таа.
Таа додава дека начинот на кој владите реагираат сега „би можел да го обликува Земјиниот систем многу долго време“.
Извештајот повикува на брзо намалување на загадувањето од глобалното затоплување и зголемено отстранување на јаглеродот од атмосферата.
Лентон вели дека светот неизбежно ќе ја надмине границата од 1,5 степени, но дека минимизирањето на понатамошното затоплување и намалувањето на температурите што е можно побрзо е клучно.
Има и некои добри вести
Извештајот, исто така, истакнува неколку позитивни трендови, како што е „радикално глобално забрзување“ во употребата на сончева енергија, електрични возила, батерии и топлински пумпи.
Откако чистите технологии ќе ги заменат оние што загадуваат, нема да има враќање назад, бидејќи новите опции се поевтини и поефикасни.
Критична година пред COP30
Извештајот доаѓа еден месец пред конференцијата за климата COP30 во Бразил, каде што ќе се соберат владини претставници. Оваа година се смета за клучна, бидејќи од земјите се очекува да презентираат нови цели за намалување на емисиите во текот на следната деценија.
„Оваа мрачна ситуација мора да биде повик за будење - ако не дејствуваме решително сега, ќе ја изгубиме амазонската дождовна шума, ледените покривки и виталните океански струи“, заклучи Барет.
„Во тој сценарио, би се соочиле со вистински катастрофален исход за целото човештво.“
