Користејќи комбинација од физика, 3Д моделирање и теренски експерименти, тим научници покажа дека овие статуи - „камени луѓе“ - „можеле да одат“ со помош на јажиња и неверојатно мал број луѓе, објави Универзитетот Бингамтон.
Карл Липо, професор по антропологија на Универзитетот Бингамтон, и Тери Хант од Универзитетот во Аризона откриле дека народот Рапа Нуи веројатно користел јажиња за да ги „шета“ џиновските статуи во цик-цак движења по внимателно дизајнирани патеки.
Липо и неговите колеги претходно експериментално покажаа дека џиновските статуи „оделе“ од каменоломи до церемонијалните платформи користејќи исправено, нишачко движење. Ова ги оспори претходните теории дека статуите се движеле додека лежеле на дрвени платформи.
„Откако ќе го поместите, воопшто не е тешко - луѓето ги влечат со една рака. Заштедува енергија и се движи навистина брзо. Тешкиот дел е да се помести. Прашањето е, ако е навистина толку голема, што би било потребно? Дали работите што ги видовме експериментално се конзистентни со она што би го очекувале од физичка гледна точка?“, рече Липо.
3Д модели и реплика на Моаи
За да истражи како може да се движи поголема статуа, тимот на Липо создаде 3Д модели со висока резолуција на моаи и идентификуваше карактеристични карактеристики на дизајнот - широка основа во облик на буквата D и наклон напред - што би ја направило поверојатно да се движи во нишачко, цик-цак движење.
Ставајќи ја својата теорија на тест, тимот изгради реплика од 4,35 тони на моаи со карактеристичен дизајн наклонет напред. Со само 18 луѓе, тимот успеа да ги транспортира моаи 100 метри за само 40 минути, што е значително подобрување во однос на претходните обиди за вертикален транспорт.
- Физиката има смисла. Она што го видовме експериментално навистина функционира. И како што станува поголем, продолжува да работи. Сите атрибути што ги гледаме кај поместувањето на џиновските статуи стануваат сè поконзистентни како што стануваат сè поголеми и поголеми, бидејќи тоа станува единствениот начин на кој можете да ги поместите - рече Липо за откритието.
GreWi: Moai-Statuen auf Rapa Nui wurden tatsächlich 'gehend' transportierthttps://t.co/ydSR7LN1d9
— ALIEN.DE (@TachyonMartin) October 9, 2025
Поддршка за оваа теорија даваат и патиштата Рапа Нуи. Шири 4,5 метри со конкавен пресек, тие беа идеални за стабилизирање на статуите додека се движеа напред.
- Секој пат кога поместуваат статуа, изгледа како да градат пат. Патот е дел од поместувањето на статуата. Всушност ги гледаме како се преклопуваат, и многу паралелни верзии. Она што веројатно го прават е да расчистат еден пат, да поместат, да расчистат друг, да расчистат повеќе и да се движат во одредени секвенци. Така тие поминуваат многу време на дел од патот - рече Липо.
Ништо друго, додаде тој, не објаснува како биле поместени моаите. Предизвикот за сите други, нагласија тие, е да им докажат дека грешат.
- Пронајдете некои докази што покажуваат дека не можело да оди. Бидејќи ништо што не сме виделе никаде не го побива тоа. Всушност, сè што некогаш сме виделе и за кое размислувале само го зајакнува аргументот - рече Липо.
Диви теории без докази
Рапа Нуи е познат по дивите теории за кои нема докази. Ова истражување е пример за ставање на теорија на тест.
- Луѓето раскажувале секакви приказни за работи што се во извесна смисла веродостојни или можни, но тие никогаш не ги оценуваат доказите за да покажат дека, всушност, можете да учите за минатото и да го објасните записот што го гледате на начини што се целосно научни. Еден чекор е едноставно да се каже: „Видете, можеме да изградиме одговор тука“, - рече тој.
Трудот „Хипотезата за одење Моаи: Археолошки докази, експериментална валидација и одговор на критичарите“ беше објавен во Journal of Archaeological Science.
