Данските министерства за индустрија и финансии објавија претходно овој месец дека украинската одбранбена компанија „Фајер Поинт“ преместува дел од своите производствени процеси во земјата, опишувајќи го тоа како важен чекор за безбедноста на Украина, кој исто така „создава нови можности за соработка со данските и европските компании“.
Тоа е првиот чекор во новата иницијатива наречена „Гради за Украина“, за која Данска издвои повеќе од 50 милиони долари за да им помогне на украинските одбранбени фирми да започнат, објавува „Бизнис инсајдер“.
Проектот им овозможува на украинските компании да произведуваат на поконвенционален начин, наместо да го кријат или нарушуваат процесот на производство за да избегнат да станат мети за руски ракети и беспилотни летала.
За Данска и нејзините сојузници, соработката носи искуство од прва рака од украинските компании во производството на оружје за голема војна. Тоа знаење е непроценливо.
Ukraine is starting to move weapons production into NATO, where Russia's missiles can't reach it without risking all-out war https://t.co/HFLGOWZZ5a
— Business Insider (@BusinessInsider) September 18, 2025
Олеснување од руските напади
Засега, барем јавно, проектот вклучува само една украинска компанија. „Фајер Поинт“, која исто така произведува беспилотни летала и ракети, планира да произведува ракетно гориво за одбранбените потреби на Украина во Данска. Останатите украински компании кои произведуваат хаубици, ракети, беспилотни летала и друго оружје сè уште го прават тоа на домашно ниво.
Но, овој потег е поздравен од одбранбената индустрија. Серхиј Гончаров, генерален директор на Националното здружение на украински одбранбени индустрии (NAUDI), кое обединува околу 100 компании, рече дека тоа ѝ дава на Украина повеќе опции за производство со намален ризик.
Финансирањето, додаде тој, им помага на украинските производители, кои имаат многу поголеми капацитети, но се ограничени од одбранбениот буџет на земјата. Данскиот министер за одбрана Троелс Лунд Поулсен, исто така, истакна дека новиот план значи дека „производството повеќе не може да биде запрено од руски напади“.
Некои производствени капацитети во Украина се погодени. Фабриката Малишев, која произведува тенкови, на пример, беше погодена неколку пати од руски ракети, но успеа да ја поправи штетата и да продолжи со работа.
Новата иницијатива би го направила производството многу побезбедно. Русија претходно се закани дека ќе нападне западни цели, велејќи дека може да ги таргетира сите бази во кои се сместени украински Ф-16. Но, не започна никакви големи напади. Тоа би можело да предизвика голем конфликт со НАТО.
Во Данска, ризикот е многу помал отколку во Украина, каде што компаниите мора да планираат напади, што е огромна пречка.
Украина мора да го запре производството
Гончаов рече дека украинските компании мора да бидат мобилни, подготвени брзо да ги менуваат локациите и да имаат засолништа од бомби, чекори што бараат дополнително планирање и ресурси. Тој рече дека производителите идеално треба да работат под земја, но тоа е скапо и не е секогаш достапна опција.
Губењето машини во напади може да доведе до месеци одложувања и потенцијално да ги загрози договорите што ги одржуваат компаниите на површина. Тие исто така би можеле да предизвикаат „срцекршачка“ загуба на квалификуван украински персонал.
Миша Рудомински, извршен директор на „Кимера“, украинска компанија што произведува безбедни комуникациски системи, изјави за „Бизнис инсајдер“ дека компанијата мора да го подели своето производство на повеќе локации и да ги чува своите залихи на друго место.
Ова е за да се избегне создавање голема цел што Русија „вреди“ да ја погоди. Многу компании, рече тој, го делат производството на „5, 10, 15 локации“, честопати со само неколку десетици луѓе на секоја локација. „Големите, централизирани операции се доста ретки, освен ако не се подземни“, рече тој.
Поддршка за Данска
Данска ја гледа поддршката на украинската одбранбена индустрија како начин за зајакнување на сопствената, особено затоа што предупредува, како и многу други европски земји, дека Русија би можела да ја нападне земјата членка на НАТО во наредните години.
Поулсен, кога првпат ја објави иницијативата „Гради за Украина“ во јуни, рече дека тоа ќе им „овозможи на данските вооружени сили полесен пристап до некои од најновите технологии и искуства од Украина“, предизвик преку некои други средства поради контролата на извозот.
Данскиот министер за индустрија и бизнис, Мортен Бодсков, рече дека новото партнерство „нè доближува многу поблиску до реализација на големиот потенцијал на данската одбранбена индустрија“. Преку „трагичната“ ситуација, рече тој, украинската одбранбена индустрија научи лекции и стекна вредно искуство „од кое нашата индустрија сега полесно може да има корист“.
Данска претходно изрази интерес да учи од украинската индустрија. Поулсен во февруари изјави дека сака данските одбранбени компании да соработуваат и да учат од украинските, за да можат „да ги вратат некои од лекциите научени од украинските одбранбени компании на данските одбранбени компании“.
„Мислам дека имаме многу да научиме од Украина, особено во однос на брзото производство“, вели тој.
Данска не е сама. Претставниците на НАТО ја пофалија брзината и иновациите на Украина и рекоа дека западните фирми треба да обрнат внимание.
Клучно е колку брзо може да се прошири проектот за Украина, бидејќи таа продолжува да се обидува да се одбрани од многу поголема руска војска. Но, тоа е во долгорочен интерес на Украина, бидејќи се стреми понатаму да се интегрира во европската одбранбена мрежа.
Тоа е нешто што данското Министерство за одбрана го забележа во јуни, велејќи дека иницијативата на крајот „ќе обезбеди поголем степен на интеграција на Украина во европската одбранбена индустрија“.
Гончаров рече дека Украина е подготвена да ја поддржи европската одбрана и дека тоа не е само место каде што партнерите можат да испраќаат пари или опрема, тврдејќи дека Украинците „можат да го обезбедат своето знаење, својата експертиза, својата технологија за копродукција за европски потреби во странство, а исто така и за украински потреби“.
