Колкави се шансите Европската централна банка да не доведе во подолг период на таканаречена стагфлација? Стагфлацијата е состојба на економијата која се карактеризира со висока инфлација и ниски стапки на раст.
Ако повнимателно го прочитате последното соопштение на ЕЦБ, кое кон средината на месецот јавно го прочита претседателката на ЕЦБ, Кристин Лагард, во кое ја објаснува одлуката за зголемување на каматната стапка за 0,25 процентни поени, ќе видите дека централната банка на еврозоната соопштува дека годинава, а потоа и во 2024 и 2025 година, имаат пониски стапки на економски раст во однос на стапките на раст на цените.
Веројатно процениле дека не е добар ПР да се признае дека теоретски не воведуваат во стагфлација, иако рекоа дека според нивните последни проекции очекуваат инфлација од 5,6 отсто до крајот, потоа 3,2 отсто во 2024 година и 2,1 отсто во 2025 година, додека прогнозите за стапката на раст на БДП паднаа на 0,7 во 2023 година, потоа на 1,0 во 2024 година и на 1,5 отсто во 2025 година.
Сеништето на стагфлација
Можеби ЕЦБ смета дека, според нивните проекции, инфлацијата во 2025 година ќе биде многу блиску до „училишниот“ таргет на ЕЦБ од 2,0 отсто, поради што не предупредија дека сеништето на стагфлација демне над Европа, туку бројките објавени од аналитичарите на централната банка банките јасно и недвосмислено покажуваат дека инфлацијата треба да остане над стапката на економски раст повеќе од две години, што дополнително ќе ги усложни акумулираните структурни проблеми на Стариот континент.
Најголемата опасност е што под притисок на должниците, државите и компаниите, ЕЦБ ќе престане да ја заострува монетарната политика. Ако тоа се случи, тоа може да биде втора епска грешка на ЕЦБ, откако многу доцнеа со зголемување на каматните стапки и запирање на квантитативното олеснување кога беше јасно дека инфлацијата се вжештува, а со тоа и во интерес на презадолжените, ги пуштаат цените да растат искарани.
Интригантно е што прашањето за одговорноста на ЕЦБ за неактивност во текот на 2021 и 2022 година сè уште не е поставено, а еден од најпочитуваните економисти на планетата, Нуриел Рубини, веќе предупредува дека усогласеноста на европските централни банкари може да ја води еврозоната. во стагфлација, пишува Јутарњи лист.
Кога зборува Нуриел Рубини, слушаат дури и мејнстрим западните медиуми, кои најмногу навиваат за економски мерки насочени кон стимулирање на растот.
Имено, благодарение на неговиот холистички пристап кон економските прогнози, Рубини уште од 2005 година предупредува на акумулација на структурни проблеми кои многу почитувани колеги не сакаа да ги видат ниту во 2007 година, т.е. кога стана јасно дека американската финансиска криза ќе експлодира во лицето на светот. Така Рубини го доби прекарот д-р Пропаст, иако неговите теоретски предлози се секако многу посложени од економската мисла што ја нудат голем број економски песимисти кои одвреме-навреме најавуваат помали или поголеми економски трагедии од катаклизмични размери, па им се случува да биди во право.
Проблемот на неодлучноста
Рубини вели дека ЕЦБ и Банката на Англија би можеле да ја сокријат инфлацијата доколку на следните состаноци не одлучат за ново зголемување на каматните стапки. Реториката на ЕЦБ по последната одлука беше таква што пазарите почнаа да очекуваат повлекување од заострувањето на монетарната политика. Според Рубини, голем проблем се сигналите за неодлучност од ЕЦБ и БоЕ.
„Сигналите ни кажуваат дека тие не се сигурни дали сакаат дополнително да се искачуваат. Тој смета дека стапките на инфлација во еврозоната и во Британија се едноставно многу повисоки од целите и стравува дека без дополнително зголемување на каматните стапки, следната фаза ќе биде „вистинска стагфлација“.
„Ова е дилема и за ЕЦБ и за БоЕ. Од една страна, намалувањето на економската активност ќе ги доведе можеби да застанат во овој момент. Од друга страна, ако инфлацијата остане многу повисока од целта, тие ќе имаат да ги зголеми каматните стапки многу повеќе“, вели Рубини.
Тој додава: „Не можам да кажам дека се завршени. Целокупната инфлација расте, цените на нафтата се зголемуваат, постои можност за ново зголемување… Има ризици од финансиска нестабилност. Видовте дека во она што се случи во ОК и пред околу една година, видовте што се случи во пролетта оваа година со стресовите во финансискиот систем. Мислам дека не сме надвор од шумата во однос на тоа што стапките мора да останат повисоки подолго. Сè уште има можност за одредено ниво на финансиска нестабилност“.
Неговиот заклучок е: „И на страната на понудата и на страната на побарувачката, постојат фактори кои сугерираат дека 2 проценти е невозможна мисија во овој момент. А новата нормала може да биде некаде помеѓу 3 и 4 проценти за напредните економии со текот на времето, секако не преку ноќ“.
Нови економски проблеми
За многумина, инфлацијата од 3 до 4 проценти не изгледа како огромна закана, особено откако преживеавме двоцифрени бројки, но со стапки на раст пониски од стапките на инфлација, сигурно ќе предизвика нови, непредвидливи економски проблеми. Денешните причини за инфлација тешко се споредуваат со оние од стагфлацијата од 70-тите, по нафтените шокови и рецесијата која траеше пет последователни шокови. Потоа се стекнал со т.н индекс на мизерија бидејќи високата стапка на инфлација беше придружена со драматично зголемување на стапката на невработеност. Индексот на мизерија во основа е едноставен збир стапки на инфлација и стапки на невработеност. Со оглед на тоа што западните либерални демократии беа во далеку поповолна демографска положба во 70-тите години, денес индексот на мизерија можеби нема да расте толку брзо како пред повеќе од половина век бидејќи европскиот пазар на труд нема доволно работници, но дури и такви Не е исклучено сценарио за најцрните песимисти.
Се чини дека целата приказна околу донесувањето на клучните стратешки одлуки во ЕУ може да се сведе на грижа за интересите на двете големи членки – Италија и Германија – кои во моментов се соочуваат со драматично економско забавување, додека Франција (составен дел од големата тројка на ЕУ) не покажа особено волја да се справи со пан-европските неконтролирани цени.
