Новиот извештај на Европската агенција за животна средина (EEA) и нејзините земји-членки открива широко распространета контаминација на дивите риби со PFAS низ цела Европа, при што многу примероци далеку ги надминуваат предложените нови безбедносни ограничувања. Таканаречените „хемикалии засекогаш“ претставуваат растечка закана за јавното здравје и водните екосистеми, но земјите-членки на ЕУ се стремат да го одложат спроведувањето на потребните мерки за контрола на загадувањето до 2039 година.
Извештајот истакнува дека речиси сите пријавени вредности ги надминуваат предложените нови безбедносни ограничувања на ЕУ: 24% од вредностите во Шведска, 19% во Франција и 15-17% во Австрија и Шпанија ја надминуваат границата за 500 пати или повеќе. Некои примероци од Шведска, Германија и Шпанија го надминуваат предложениот стандард за повеќе од 10.000 пати.
Оваа анализа опфаќа само една PFAS супстанција - PFOS, додека новите предлози на ЕУ би регулирале група од 24 соединенија, што сугерира дека вистинското ниво на контаминација е веројатно многу посериозно, пишува Јутарњи.
Земјите-членки на ЕУ во моментов се обврзани само да ги следат PFOS, а не илјадници други штетни PFAS хемикалии. Предлогот на Европската комисија од 2022 година за ажурирање на законодавството на ЕУ за загадување на водата, вклучително и регулирање на група PFAS во крајбрежните и слатководните води, вклучително и биотата, се соочи со повеќекратни одложувања, а владите сега сакаат да го поместат рокот за имплементација до 2039 година. Ова потенцијално би довело до губење на повеќе од една деценија драгоцено време во итна борба против токсичното загадување.
Затоа, Европското биро за животна средина (EEB) повикува на итна акција на ниво на ЕУ за заштита на природата и јавното здравје од загадување, пред состанокот на ниво на ЕУ на 23 септември за да се одлучи за иднината на европските стандарди за загадување на водата.
- Загадувањето на водата и дивиот свет со PFAS во ЕУ е широко распространето, но недоволно е пријавено. Потребни се заеднички обврски од земјите-членки на ЕУ за ограничување на понатамошното загадување на водата, на пример со воведување построги дозволи за индустриски испуштања. Ги повикуваме институциите на ЕУ да престанат со одложување на активностите и да усвојат ажурирани стандарди за загадување на водата, со обврзувачка одредба за земјите-членки да вклучат мерки за ограничување на понатамошното загадување со PFAS и други приоритетни загадувачи во нивните следни планови за управување со речните сливови - рекоа Сара Јохансон и Атенаис Жорж од EEB.
- Потребни ни се строги регулативи и политичка волја за да го спречиме акумулирањето на PFAS во нашата животна средина. За жал, PFOS е само една од многуте PFAS супстанции што се акумулираат во водата, почвата и низ целиот синџир на исхрана, со загрижувачки последици за здравјето на Европејците, кои се сè повеќе изложени на ризик од рак и токсични ефекти врз црниот дроб. Други PFAS супстанции, како што е TFA, се исто така присутни во значителни концентрации и мора да се ограничат што е можно поскоро - рече Килдин Ле Пру де ла Ривиер од француското здружение Générations Futures.
- Високото ниво на контаминација со PFAS откриено во Шпанија, и покрај малиот број на точки за следење и ограничениот број на анализирани примероци и покрај тоа што се тестира само една PFAS супстанција, јасно покажува дека мора да се преземат итни мерки за намалување на загадувањето. Не можеме да го игнорираме ризикот за здравјето на луѓето што го претставува ова загадување. Преземањето ефикасни мерки не е опција, туку должност, рекоа Колдо Хернандез Лозано и Кистиње Гарсија од шпанското здружение Ecologistas en Acción.
Европската агенција за животна средина (EEA) истакнува дека помалку од 30 проценти од површинските води во ЕУ постигнуваат добра хемиска состојба, но оваа бројка се базира на тесен и застарен список од 45 загадувачи од 2013 година, кој вклучува само еден PFAS.
Земјите-членки на ЕУ не се на добар пат да ја исполнат својата обврска да ги доведат водите на Европа до добра состојба најдоцна до 2027 година, а Европската комисија препорачува дополнителни мерки за справување со хемиското загадување.
Широк спектар на засегнати страни ги повикаа институциите на ЕУ да обезбедат дека земјите-членки се обврзани да вклучат мерки за ограничување на понатамошното загадување со PFAS и други штетни хемикалии во нивните следни планови за управување со речни сливови, кои во моментов се подготвуваат.
Повеќе од 450 научници ги повикаа институциите на ЕУ да ги отфрлат предлозите што ја поткопуваат Рамковната директива за води и нејзините еколошки цели и наместо тоа итно да усвојат ажурирани правила што ја одразуваат состојбата на моменталните научни сознанија во борбата против хемиското загадување на водите.
