Голем настан денеска во Ријад.
За прв пат по подолго време е остварен директен контакт меѓу руската и американската делегација на високо ниво.
Од една страна беше рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров, придружуван од блиски соработници како Јуриј Ушаков и Кирил Дмитриев, шеф на Рускиот фонд за директни инвестиции (РДИФ). Од друга страна, учествуваа американскиот државен секретар Марко Рубио, советникот за национална безбедност Мајк Валц и Стив Виткоф, специјален пратеник за Блискиот Исток.
Според пишувањата на медиумите, двете страни потврдиле дека главната цел е да се воспостави „долгорочна нормализација на односите“ и да се отвори можноста за средба меѓу двајцата претседатели - Владимир Путин и Доналд Трамп, со цел да се стави крај на војната во Украина.
На состанокот немаше украински претставници, а на Америка изгледа не и пречеше.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски планираше да го посети Ријад, но подоцна го одложи, наведувајќи дека „не сака никакви случајности“ и нагласувајќи дека иднината на Украина не може да се реши без нејзино учество. Киев претходно нагласи дека нема да ги признае резултатите од какви било преговори во кои не е претставен.
Сепак, се испоставува дека Киев не сака ни да учествува, бидејќи доколку изразеа желба да дојдат во Ријад, тешко е да се замисли дека американската страна ќе речеше „не“.
Се разбира, нема смисла да се избегне поентата - на сите им е совршено јасно зошто немаше украински претставници во Ријад.
Украинските власти се свесни дека брзо ја губат војната и дека секој директен контакт меѓу Москва и Вашингтон е на нивна голема штета. Затоа сега ја играат својата последна карта, обидувајќи се барем да ја задржат Европа на своја страна.
Но, и тоа е илузија, исто како онаа дека работите не би се промениле „драстично“ со заминувањето на демократите од Белата куќа.
Идејата дека војната може да продолжи само со европска поддршка, без Америка, е целосно нереална.
Не само поради фактот што Америка беше убедливо најголемиот поддржувач на Украина под Бајден, туку и затоа што Америка одеднаш не зазема неутрален став, туку отворен антивоен став.
Самиот Трамп, како и клучните луѓе во неговата администрација, не најавија дека едноставно ќе се „повлечат“, што донекаде би им одговарало на Киев и Брисел (иако ова е и едно од најтешките сценарија за нив), туку активно преговараат со Москва и бараат крај на војната.
Со други зборови, Европа сега би морала да оди против САД - а со ресурси што ги нема - и такво нешто не е за очекување.
Самитот во Париз, а Макрон во моментов бара уште еден, во суштина не беше организиран со цел да се разговара како да се продолжи војната, туку како да се излезе од оваа ситуација со што помала штета.
Европа веќе не може да го избегне поразот - иако постигнувањето мир не треба да биде „пораз“, туку тие самите одлучија така - но ќе се обидат на некој начин да ја преформулираат новосоздадената ситуација за барем да го ублажат ударот.
Руската делегација денеска во Ријад напомена дека нема да се спротивстават на влезот на Украина во Европската унија и дека за нив „црвена линија“ е само членството во НАТО.
Некои високи претставници во Брисел ја поздравија изјавата, велејќи дека е добро да се види дека Русија „конечно е подготвена за преговори“. Ова е секако политичка глупост и очајнички обид да се санираат штетите во врвот на Европската унија.
Зошто?
Затоа што Русија никогаш не била толку „решена“ да ја спречи Украина да влезе во ЕУ.
Многупати јасно ставија до знаење дека за нив тоа е само споредно прашање и тоа е ако e прашње.
Раководството на ЕУ многу добро знае дека во секој момент можеше да испрати многу едноставна порака до Москва - „Се откажуваме од вклучувањето на Украина во НАТО, но сепак би сакале таа да влезе во ЕУ, што мислите за тоа?“
Ваквиот став можеше веднаш да стави крај на војната. Немаше потреба да се чека победата на Трамп и доаѓањето на власт.
Иронично, ако постапеа на овој начин, можеби (не дека шансите се големи) воопшто ќе ги намалеа шансите на Трамп да победи на изборите во САД, бидејќи не е тајна дека токму неговиот став против војната, војна на која Америка потроши милијарди и милијарди долари од даночните обврзници, му даде солидна предност на изборите.
Но, како што рековме, шансите сепак би биле мали поради големата неспособност на Демократската партија, која до последен момент го турка Бајден, за да се ослободи од него и на негово место да ја стави речиси исто толку слабата Камала Харис.
Русија денеска во Ријад јасно го нагласи степенот до кој се противи на проширувањето на НАТО.
Самиот факт што им го кажуваат ова на Американците, и дека можеби климаат потврдно од другата страна на масата, е речиси надреален, но тоа се случува токму сега.
Русија чекаше и ја дочека администрацијата која го има речиси истото непријателство кон НАТО како и тие, само од друга перспектива.
Трамп знае дека сите членки на НАТО всушност ја „молзат“ Америка и ја „влечат“ заедно со неа, а тоа е нешто што тој длабоко го презира. Не би било чудно ако го растури целиот сојуз бидејќи не гледа цел во тоа.
Јасно е дека ова е радикална позиција, а можеби дури и неточна - бидејќи нема сомнеж дека Америка има голема корист од НАТО, без разлика дали тоа е во однос на влијанието, проекцијата на моќта или пазар за продажба на сопствено оружје.
Сепак, сето ова би можело да се промени доколку има навистина длабока промена на парадигмата во американскиот начин на владеење.
Трамп сака многу посилна Америка, која може да проектира моќ каде сака, сама и со своја моќ.
Тој смета дека за ова не му треба Европа и во тој контекст е во право кога вели дека во Украина немаше да има војна доколку тој беше на власт.
Условите едноставно не би биле исполнети, а клучен услов останува фактот дека Џо Бајден силно ги отфрли „црвените линии“ на Путин и со тоа ја остави војната како можеби единствена опција на Русија.
Американскиот тим нагласи дека претседателот Трамп сака „многу брзо“ да постигне „праведно и трајно решение“ за завршување на конфликтот, додека руската страна - се чини - е задоволна со цела низа исходи сè додека може да биде сигурна дека Украина нема да стане членка на НАТО.
Секако интересно е да се истакне дека во Ријад веднаш започна дискусија за американско-руската економска соработка и тоа е можеби најдобриот показател дека двете земји се подготвени да го затворат ова воено поглавје што е можно побрзо.
Јасно е дека не може да се очекува решение да се најде преку ноќ.
Од оваа прва средба во Ријад веќе е јасно дека ниту Русите ниту Американците не зборуваат за „брзо“ решение: двете страни нагласуваат дека преговорите ќе бидат сложени и бараат „многу напорна работа“.
Сепак, самото враќање на дијалогот упатува на обид за ново геополитичко престројување, при што Вашингтон очигледно сака да иницира разговори и да ја редефинира соработката со Русија, можеби во поширок контекст.
Ова предизвикува нервоза кај многу европски земји бидејќи стравуваат дека ќе бидат „заобиколени“.
Но, кој всушност се плаши? Европските народи? Воопшто не.
Тие се плашат од елитите на ЕУ кои знаат дека без американска политичка поддршка се осудени на неуспех.
Америка ќе најде заеднички јазик со Русија и потоа ќе го бара истото од Европа, а тоа нема да можат да го обезбедат ниту Макрон, Шолц, ниту Стармер, ниту оние што би ги прифатиле за свои наследници.
Американскиот притисок врз Европа ќе биде силен и веќе започна.
Од вмешаноста на Маск во германските избори до говорот на Џеј-Ди Венс во Минхен, и тоа е само почеток - она што доаѓа во Европа е континентална „промена на режимот“.
Во друга прилика, може да се каже дека ова е „безобразно мешање во внатрешните работи“, но ова е мешање што Европејците ќе го дочекаат со славење.
Има бројни опции и тие наскоро ќе имаат свој историски момент.
Нема да биде идеално, тоа не се очекува - Трамп ќе ги избере оние кои му одговараат, а не нужно вистинските интереси на Европејците.
Сепак, дојде време за големи промени.
Европа обединета во желбата за војна мора да исчезне, таквото „единство“ е трагедија за сите нејзини народи.
Америка потврди дека длабоките промени се можни и ќе се случат во Европа.
(Vecer.mk VIA)
