„Подземниот град“ на Тито во Далмација - денес туристичка атракција

20.10.2025
vesnik-fb-blue
vesnik-twitter-blue
„Подземниот град“ на Тито во Далмација - денес туристичка атракција

Во кањонот Велика Пакленица, во средна Далмација, близу Стариград, Хрватска, меѓу 1950. и 1952 година, во строга тајност била изградена мрежа тунели коишто требало да служат како засолниште и логистичка база во случај на можен судир или војна меѓу Југославија и Советскиот Сојуз, од што југословенскиот претседател Јосип Броз - Тито сериозно стравувал тие години, особено откако во СССР е произведена атомската бомба во 1949 година. Бункерот биле изградени во целосна тајност, а оние што ги граделе биле заколнати на доживотен молк. Затоа, дури и денес за нив не се знае многу. Но, „Подземниот град Пакленица“ е редок пример за тоа како на бетонските „реликвии“ од поранешната држава им е дадена нова, посоодветна и многу поубава улога, пишува „Пункуфер“ (Punkufer).

Се претпоставува дека ова било еден од 26-те тајни објекти со иста намена, изградени низ цела поранешна Југославија во средината на ХХ век. Тунелите, т.е. бункерот бил изграден во областа заштитена со високи карпи коишто би обезбедиле заштита и од воздушни напад.

Жителите на блиските градови - Стариград, како и планинските населби Рамиќи и Катиќи се сеќаваат дека за време на изградбата во 50-тите било забрането да се минува низ кањонот Велика Пакленица, до местото каде што денес се наоѓа приемот во Националниот парк. Градилиштето тајно го чувале војници. Се говори и дека бункерот го граделе не само војници и цивилни работници, туку и затвореници. Патем, не било невообичаено Југословенската армија да ги носи работниците со врзани очи на градилишта, за овие да не знаат каде се наоѓаат.

Кога Сталин починал во 1953., тунелите биле запечатени - и останале затворени до 90-тите, кога Хрватската армија ги презела.

Следствено, откриен е импресивен подземен комплекс од ходници, сали, засолништа и технички простории, со вкупна површина од речиси две илјади квадратни метри. Овој огромен бункер бил опремен со плочки и врати, систем за вентилација, резервоар за вода, а на самиот крај од тунелот, наводно, се наоѓала „Титовата соба“ - најобезбедената просторија со ѕидови дебели четири метри, кујна и бања.

Не е познато како тунелите биле пробиени во карпата, но јасно е дека - обложени со бетон дебел еден и пол метар, тие биле изградени за да издржат експлозии. Тони камења извадени од планината Велебит биле користени за пополнување на пристапниот пат до бункерот - некои за обложување на ѕидовите, а дел завршиле во блиската реката. Бункерот имал два влеза, коишто по затворањето останале запечатени до 1991 година.

За време на војните при распадот на Југославија, Хрватската армија ги користела тунелите како складиште, а потоа му биле предадени на управувањето на Националниот парк Пакленица. По обемен и долг процес на реновирање, денес ова огромно засолниште е отворено за јавноста како современ, модерен и интерактивен Центар за посетители, под називот „Подземен град Пакленица“, главно посветен на убавините на Велебит, додека само еден дел е посветен на самиот бункер каде што има и кафе-бар.

Во три големи сали, посетителите можат да ја доживеат Велебит и да научат сè за неа - за потеклото, геолошките појави, флората и фауната, како и за луѓето што живеат таму и нивните обичаи. А пак, една сала е посветена на Пакленица како едно од најголемите места за планинарење во овој дел од Европа - има и вештачка карпа, а може да се дознае и за пионерите на хрватскиот алпинизам и заслужните планински спасители.  

© vesnik.com, правата за текстот се на редакцијата