Астмата на 64-годишникот се влошила последните денови, па неговата ќерка итно го однела на клиника, загрижена за влошената здравствена состојба.
Седејќи во чекалната, Раџак за Си-Ен-Ен изјави дека „има голем недостаток на здив“ и не можел да престане да кашла.
„Невозможно е да дишам. Само што дојдов со автобус и се чувствував како да се гушам“, вели тој.
Специјализирана клиника во болницата Рам Манохар Лохиа (RML) во Делхи е отворена минатата година за да им помогне на зголемениот број пациенти погодени од опасното загадување на воздухот што се влошува секоја зима во главниот град на Индија.
Надвор, од крајот на минатиот месец, над градот се надвисна дебел слој отровен смог, кој го чеша грлото, го претвора денот во ноќ, ги нарушува летовите, ги заматува зградите и ги загрозува животите на милиони луѓе.
Според светските монитори за квалитетот на воздухот, минатата недела воздухот не бил толку штетен по здравјето на луѓето никаде на планетата.
Ситуацијата стана толку лоша што главниот министер на Делхи, Атиши, кој користи само едно име, прогласи „итна медицинска помош“, а властите ги затворија училиштата и ги повикаа луѓето да останат дома.
Но, тоа не е опција за Раџак, кој се потпира на својата работа во хемиско чистење за да го издржува своето семејство.
„Што да правам? Морам да ја напуштам куќата и да одам на работа“, вели тој. „Ако не заработам пари, како ќе јадам? Кога излегувам од дома, грлото ми е целосно затнато. До вечер се чувствувам како да немам живот“.
Раџак веќе еднаш бил хоспитализиран оваа година бидејќи смогот му ја влошил астмата.
Без знаци на подобрување во опасното загадување, неговата ќерка Кајал Раџак вели дека стравува дека нејзиниот татко ќе мора повторно да оди во болница - дополнителен финансиски товар бидејќи тие веќе се борат да платат за инхалатори и скапи дијагностички тестови.
Дури и одењето на клиника со нејзиниот татко било опасно, вели таа.
„Не можете да видите ништо пред вас“, вели Кајал. „Бевме на автобуската постојка и не можевме да го видиме бројот на автобусот или дали автобусот воопшто доаѓа - беше толку магливо.
Во некои делови на Делхи оваа недела, нивоата на загаденост надминаа 1.750 според Индексот за квалитет на воздухот, според IQAir, кој го следи глобалниот квалитет на воздухот. Вредноста над 300 се смета за опасно по здравјето.
Во средата, отчитувањето за најмалиот и најопасен загадувач, ПМ2,5, беше повеќе од 77 пати повеќе од безбедното ниво што го постави Светската здравствена организација.
CNN побара коментар до индиското Министерство за шумска животна средина и климатски промени.
Кога се вдишува, PM2.5 продира длабоко во ткивото на белите дробови, каде што може да влезе во крвотокот и е поврзан со астма, срцеви и белодробни заболувања, рак, како и други респираторни заболувања и когнитивно оштетување кај децата.
Си-Ен-Ен разговараше со десетина жители на Делхи во текот на изминатата недела - од кои повеќето рекоа дека имале тешкотии со дишењето поради загадувањето. Неколку од нив опишаа дека се гушеле затоа што загадениот воздух им ги горел очите и им го гребе грлото.
„Се чувствувам како некој да ми трие чили во очите“, рече Мохамад Ибрахим, долгогодишен возач на авто-рикша во градот, додавајќи дека градите постојано го болат од работа на отворено во загадениот град цел ден.
„Кога ќе дојдам дома навечер и ќе ги мијам рацете и лицето, црни работи ми излегуваат од носот. Тоа никогаш порано не се случило“, рече Ибрахим.
Како Раџак, Ибрахим не може да си дозволи да престане да работи, иако неговото здравје е нарушено.
„Ако не излезам на работа, како ќе си го наполнам стомакот? Како ќе ја платам киријата? Јас сум сиромав човек“, рече тој.
Некои чувствителни жители велат дека станало тешко да се преживее во Делхи. Пензионираниот припадник на индиското воздухопловство Адитија Кумар Шукла (64) рече дека се труди да не излегува надвор во деновите кога загадувањето е високо.
„Не можете да направите ништо за да се заштитите од загадување, дури и ако сте во затворен простор, загадувањето доаѓа затоа што воздухот е многу валкан“, изјави тој за Си-Ен-Ен од болницата Батра во Делхи, каде што се лекува од астма.
Шукла рече дека годинава бил хоспитализиран три пати и дека доколку може би сакал да се исели од градот.
„Тоа е стресно и многу опасно, но во овој момент, каде да одам? Многу ме лути, сакам да го напуштам Делхи, но во Индија нема услови, особено за луѓе со астма и белодробни заболувања.“
Во клиниката за загадување, д-р Амит Џиндал вели дека тој и неговите колеги забележале значително зголемување на пациентите со проблеми со градниот кош и белите дробови откако нивото на загадување експлодира. Тој потврди дека ова зголемување е директно поврзано со смогот.
Пациентите страдаат од постојана кашлица, проблеми со градите и белите дробови, како и од печење на очите, но оние кои веќе имаат здравствени проблеми како Раџак и Шукла, или оние кои работат на отворено, се повеќе изложени на ризик, вели Џиндал.
Д-р Гаурав Џаин, пулмолог во болницата Батра, вели дека дури и непушачите развиваат хронична опструктивна белодробна болест (ХОББ) - состојба на белите дробови што го ограничува протокот на воздух и предизвикува проблеми со дишењето.
„Многу пациенти кои хронично вдишуваат загадувачи, кои работат во близина на правливи области, развиваат ХОББ“, вели тој. „Нивните бели дробови се нездрави; тие развиваат отежнато дишење на прилично рана возраст во споредба со нормалната популација и имаат зголемен ризик од рак на белите дробови“.
Делхи се бори со високо ниво на загаденост на воздухот повеќе од две децении.
Квалитетот на воздухот се влошува секоја година бидејќи летните горештини стивнуваат пред постудените месеци. Деновите без ветар значат смог од пожари од земјоделски отпад, електрани на јаглен и сообраќајни облаци на небото на градот.
Индиската управа за загадување на воздухот во неделата соопшти дека неколку делови на Делхи имаат „сериозен“ квалитет на воздухот и се обиделе да го намалат смогот со спроведување на итни мерки, вклучително и суспендирање на несуштинскиот сообраќај на камиони и запирање на градежните работи.
Надлежните, исто така, ги прскаат улиците со вода и супстанции што ја намалуваат прашината и го засилуваат чистењето на улиците.
Сепак, експертите велат дека овие напори кои се спроведуваат секоја година се само привремени мерки кои не ги решаваат основните причини за загадувањето на воздухот.
„Во однос на реалните активности за намалување на емисиите на изворот, тоа беше многу ограничено, и можам сосема самоуверено да кажам дека интензитетот на одговорот на владата за намалување на овие опасни нивоа на загадување не се совпаѓа со интензитетот на вонредната состојба во која се наоѓаме. “, изјави аналитичарот за животна средина Сунил Дахија.
Во 2019 година, индиската влада ја започна Националната програма за чист воздух за подобрување на квалитетот на воздухот во градовите, а беа формирани и неколку други комитети на национално и државно ниво за справување со загадувањето на воздухот.
Но, аналитичарите велат дека владите повеќе се фокусираат на итни одговори отколку на долгорочни напори за подобрување на квалитетот на воздухот. Додека согорувањето на сламата за време на зимската сезона на жетва го влошува нивото на загадување, за да се реши кризата, загадувањето мора да се решава во текот на целата година, рече Дахија.
„Мораме да работиме на систематски и сеопфатни акции кои го намалуваат загадувањето на изворот, што значи дека треба да почнеме да зборуваме за тоа колку загадување се емитува од транспортниот сектор, енергетскиот сектор, индустријата, отпадот и во која географска област“, рече Дахија.
На клиниката, Кајал Раџак е загрижена за влошеното здравје на нејзиниот татко, кој има тешкотии со дишењето и одењето. Таа е лута, но вели дека бесот нема да го реши проблемот.
„Владата мора да направи нешто“, заклучи таа.
