На состанокот на амбасадорите на земјите-членки во Брисел во среда, 4 јуни, ќе бидат разгледани предлози за да им се дозволи на авиокомпаниите да наплаќаат за рачен багаж и да се продолжи минималното времетраење на доцнењата на летовите што им дава право на патниците на надомест.
Предлогот за реформа, кој доаѓа од актуелното претседателство со Советот на ЕУ - Полска, е дел од поширок пакет што има за цел да ја модернизира Регулативата на ЕУ за правата на патниците во авионите, која датира од 2004 година. Планираните промени предизвикаа силни реакции и од организациите за заштита на потрошувачите и меѓу самите превозници, а конечната одлука би можела да има далекусежни последици за патниците низ цела Европа, како и за регионот.
Дали рачниот багаж повеќе нема да биде бесплатен?
Една од централните точки на предлогот се однесува на рачниот багаж. Имено, нацрт-реформата предвидува дека авиокомпаниите ќе имаат законско право да наплаќаат за рачен багаж што не може да се складира под седиштето. Патниците би можеле да внесат само една мала торба или ранец без дополнителен надомест, додека куферите и другите предмети од багажот сместени во полиците во кабината би можеле да се наплаќаат.
Оваа практика веќе постои кај неколку нискобуџетни превозници како што се „Рајанер“, „Виз Ер“ и „ИзиЏет“, но досега беше предмет на бројни жалби и судски случаи. Европската организација на потрошувачи BEUC неодамна поднесе формална тужба против седум нискобуџетни авиокомпании, обвинувајќи ги за нелегално наплаќање за услуги што треба да бидат дел од основната цена на билетот.
„Судот на правдата на ЕУ веќе јасно пресуди дека рачниот багаж со разумна големина е дел од основната услуга и дека не треба да подлежи на дополнителен надомест за негово носење во кабината“, рече Стивен Бергер од BEUC, предупредувајќи дека новите правила ќе легализираат надомест што претходно беше нелегален.
Од друга страна, авиокомпанијата A4E (Авиокомпании за Европа), која ги обединува најголемите европски превозници, го брани предлогот како начин за хармонизирање на различните практики на пазарот. „Сегашната иницијатива ги специфицира само димензиите на личните предмети со цел да се обезбеди транспарентност за сите патници и авиокомпании“, рече Кевин Хајни, директор за комуникации на A4E.
Продолжување на рокот за надомест
Уште поголем отпор предизвикува предлогот за промена на сегашното правило според кое патниците имаат право на надомест од 250 до 600 евра ако нивниот лет е одложен за три часа или повеќе. Според новиот нацрт, тој праг би се поместил на четири или дури шест часа, во зависност од должината на планираното патување.
Европската комисија предложи зголемување на прагот на пет часа уште во 2013 година, но тој предлог беше повлечен поради јавното негодување. Сега, полскиот предлог се движи во иста насока, предизвикувајќи стравувања дека милиони патници ќе го изгубат правото на надомест.
„Доколку овој предлог се усвои, многу патници кои денес имаат право на надомест, повеќе нема да го имаат утре“, предупредува Бергер од BEUC. „Тоа би бил сериозен удар врз темелите на правата на патниците во ЕУ.“
Од друга страна, организацијата A4E верува дека пофлексибилните рокови би им помогнале на авиокомпаниите подобро да управуваат со кризни ситуации. „Заменувањето на авион или екипаж по технички проблем може да потрае. Продолжувањето на рокот за надомест би ни овозможило пореално да управуваме со операциите“, смета Хајни.
Спор во рамките на ЕУ, Шпанија и Германија против промените
Во моментов нема договор за овие прашања во Советот на ЕУ. Германија и Шпанија јасно се изјаснија против олабавување на правата на патниците, додека другите земји-членки, особено од Источна Европа, се наклонети кон пофлексибилен пристап во корист на авиокомпаниите. Според правилата на ЕУ, десетина земји-членки можат да формираат малцинство кое ја блокира одлуката, оставајќи го исходот од преговорите отворен.
Интересно е што шпанскиот пазар е еден од најактивните во заштитата на правата на патниците - минатата година, властите во Мадрид казнија пет авиокомпании со вкупно 179 милиони евра за неосновани трошоци за рачен багаж.
Предлогот за измена на правата на патниците предизвика жестока дебата меѓу здруженијата на потрошувачи и авиоиндустријата. Додека некои го гледаат надоместокот за рачен багаж и продолжувањето на рокот за надомест како чекор назад во заштитата на патниците, други веруваат дека промените се неопходни за модернизирање на пазарот и за да им се овозможи на авиокомпаниите „подобро да управуваат со кризни ситуации“.
Конечната одлука ќе зависи од сложената политичка динамика во рамките на ЕУ, но и од подготвеноста на земјите-членки да ги бранат интересите на своите граѓани. Доколку се усвои во предложената форма, реформата би можела да означи нова ера во европскиот воздушен транспорт - ера во која патниците плаќаат повеќе, а добиваат помалку.
