Долгоочекуваниот договор за климата што го објавија САД и Кина на 14 ноември не содржи ниту збор за намалување на употребата на јаглен или план за ставање крај на фосилните горива.
Сепак, првиот заеднички договор за климата од 2021 година, таканаречената „Изјава на Sunnylands“ именувана по местото на средба на претставниците на земјите во Калифорнија, повторно ја разгорува можноста за соработка меѓу двата најголеми светски емитери на стакленички гасови, сметаат аналитичарите.
„Изјавата на Sunnylands за зголемување на соработката во справувањето со климатската криза“, објавена еден ден пред средбата на претседателите Џо Бајден и Си Џинпинг на маргините на Азиско-пацифичката економска соработка (APEC) и помалку од три недели пред Конференцијата за климата COP28 на Обединетите нации (ОН) е кулминација на серија неодамнешни климатски состаноци меѓу САД и Кина.
Овие состаноци ја вклучуваат посетата на американскиот претставник за климата Џон Кери на Пекинг во јули, патувањето за климата на гувернерот на Калифорнија, Гевин Њусом во Кина во октомври, состаноците на кинескиот претставник за климата Кси Женхуа со Кери во Сончевите земји на почетокот на ноември и објавувањето на долгоочекуваниот кинески план за контрола на метан .
Некои аналитичари како Тејла Бланд, висок програмски офицер во Кинескиот климатски центар, оценуваат дека договорот претставува „повеќе политички гест на позитивна намера отколку акционен план“.
Нејзината колешка Ли Шуо се согласува дека договорот не содржи важни информации за некои клучни и фундаментални прашања, како што се енергетската транзиција и јагленот.
„Мислам дека ова е во голема мера во согласност со очекувањата, дека во сегашната предизвикувачка политичка ситуација меѓу Кина и САД, секој климатски исход ќе биде само „поставување на основата“ наместо „поставување тон“ или „отворање на нови поглавја“, истакнува Ли Шуо.
Други, пак, забележуваат дека имало поконкретни ветувања. Дури и Гринпис истакнува дека изјавата содржи неколку охрабрувачки елементи.
„Ова вклучува поддршка за тројно зголемување на глобалната обновлива енергија до 2030 година, со посебен акцент на важноста на доволен напредок во обновливата енергија за замена на јагленот, нафтата и гасот; споменува дека целите за намалување на емисиите до 2035 година ќе ја опфатат целата економија, ќе ги опфатат сите стакленички гасови и ќе се усогласат со ограничувањето на затоплувањето според Парискиот договор“, посочува Гринпис.
<b>Следниве се четирите најважни точки од договорот:</b>
<b>Не се споменува крај на ерата на фосилните горива</b>
Во договорот се наведува дека е неопходно „да се забрза замената на производството на електрична енергија од јаглен, нафта и гас“, но не се спомнуваат јасни ветувања за намалување на употребата на јаглен, изградба на нови електрани на јаглен или завршување на ерата на фосилни горива. Двете земји сè уште се главни производители на фосилни горива.
Јагленот останува столбот на кинеската економија, а земјата додаде над 44 гигавати електрична енергија на јаглен во изминатите две години за да ја задоволи зголемената побарувачка за енергија.
Во САД, производството на нафта и природен гас поставува домашни рекорди.
<b>Ќе се забрза транзицијата кон обновлива енергија</b>
Двете земји се согласија да направат напори за тројно зголемување на капацитетот за обновлива енергија до 2030 година.
До минатата година, Кина инсталираше 758 GW соларна и ветерна енергија. Во текот на 2023 година, планира да додаде 210 GW од соларни инсталации, што е околу двојно повеќе од САД.
Но, САД исто така инвестираат милијарди долари во чиста енергија преку Законот за намалување на инфлацијата.
Двете земји планираат повторно да го започнат американско-кинескиот форум за енергетска ефикасност за „продлабочување на размената на политики за решенија за заштеда на енергија и намалување на јаглеродот во клучните области, вклучувајќи индустрија, згради, транспорт и опрема“.
На крајот на краиштата, и Кина и САД имаат за цел да го унапредат развојот на најмалку пет големи проекти за зафаќање и складирање на јаглерод до 2030 година, вклучително и зафаќање од индустриски и енергетски извори.
<b>Справувањето со пластичното загадување бара развој на кружна економија</b>
Во еден од пократките делови од договорот се наведува дека двете земји се „решени да стават крај на загадувањето со пластика“, важна изјава со оглед на моменталната вклученост на двете страни во преговорите за Глобалниот договор за пластика во Кенија.
Двете земји беа главно молчаливи или неактивни во намалувањето на употребата на пластика во нивните производи и воведувањето значајни програми за рециклирање пластика. Доколку националните влади усвојат строги регулативи, тоа би можело да се промени.
<b>Редукцијата на метанот конечно доаѓа до израз</b>
Фокусот на метанот се смета за важен, имајќи предвид дека тој е често занемарен гас со ефект на стаклена градина.
Кога Глобалниот пакт за метан беше договорен на COP26 во Глазгов, со цел да се намалат емисиите на метан за 30 проценти до 2030 година, Кина не беше меѓу потписниците. Втората по големина економија во светот моментално не го вклучува метанот како гас што се загрева во своите поднесоци до ОН.
Сепак, според соопштението, двете земји сега ќе ги вклучат сите стакленички гасови, вклучително и метанот, во нивните следни национални планови за борба против климатските промени.
САД и Кина, исто така, се согласија дека ќе бидат домаќини на Самитот за стакленички гасови за метан и без CO2 на COP28.
Извор: <a href="https://cirkularnaekonomija.org/cetiri-kljucne-tacke-dugo-ocekivanog-klimatskog-sporazuma-sad-kina-ni-reci-o-smanjenju-upotrebe-uglja/">Циркуларна економија</a>
Фото: <a href="https://vecer.mk/">Профи</a>
